Nişanın Bozulması Halinde Nişan Hediyelerinin Durumu Ne Olur ?

Nişan, ülkemizde evlilik gerçekleşmeden önce çiftlerin ve ailelerinin birbirini daha iyi tanıması için düzenlenen çeşitli ritüellerden oluşan bir merasimdir. Her ne kadar ülkemizde resmi nikah akdi ile evliliğin kurulmasından sonra hukuki bir takım sonuçların doğacağı yönünde genel bir kanı varsa da esasen nişanlanma da Medeni Kanunumuzda "Nişanlılık" , "Nişanlılığın Hükümleri", "Nişanın Bozulmasının Sonuçları" başlıkları altında düzenlenmiştir.

Nişanlanma, kadın ve erkeğin karşılıklı evlenme vaadinde bulundukları bir hukuki işlemdir. Taraflardan birinin açık veya örtülü tek taraflı bir irade beyanı ile nişanlılık ilişkisine son vermesi ise nişan bozma veya nişanlanmadan dönme olarak isimlendirilir. Nişanı bozmak isteyen tarafın nişan bozmada mutlaka haklı bir sebebe dayanması gerekmez. Haklı bir sebep olmaksızın taraflardan birinin nişanlılığı sona erdirebilmesi nişanlanmanın evlenmeye zorlama hakkı vermeyeceği ilkesinin bir sonucudur. Ancak haklı sebep olmaksızın nişanlılığı sona erdiren tarafın tazminat sorumluluğu gündeme gelir.

Nitekim kanunda bu husus ;

"Nişanlılardan biri haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozduğu veya nişan taraflardan birine yükletilebilen bir sebeple bozulduğu takdirde; kusuru olan taraf, diğerine dürüstlük kuralları çerçevesinde ve evlenme amacıyla yaptığı harcamalar ve katlandığı maddî fedakârlıklar karşılığında uygun bir tazminat vermekle yükümlüdür. Aynı kural nişan giderleri hakkında da uygulanır. Tazminat istemeye hakkı olan tarafın ana ve babası veya onlar gibi davranan kimseler de, aynı koşullar altında yaptıkları harcamalar için uygun bir tazminat isteyebilirler. " denilmek sureti ile ortaya konulmuştur.

Görüleceği üzere haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozan veya kusurlu bir davranışı yüzünden nişanın bozulmasına sebep olan taraf tazminat ödemekle yükümlü olacaktır. Maddi tazminat yükümlülüğünün içeriğini dürüstlük kuralı çerçevesinde ve evlenme amacıyla yapılan harcamalar, katlanılan maddi fedakârlıklar ve nişan giderleri oluşturmaktadır. Yargıtay kararlarında masrafların evlenileceğine güven duyularak yapılmış olması şartını dikkatle değerlendirmektedir.

Nişanın bozulması yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir. Maddi tazminattan farklı olarak nişan atma sonrası manevi tazminat isteme hakkı yalnızca nişanlılara tanınmıştır. Anne, baba veya onlar gibi hareket edenler manevi tazminat isteyemezler.

Maddi ve manevi tazminat davası haricinde kanunda nişan hediyelerinin geri verilmesi de düzenlenmiştir. Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir. Hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta her türlü hediye değil, yalnızca mutad dışı yani alışılmışın dışındaki hediyelerin iadesi istenebilir. Yargıtay kararlarına göre bu hususun tespiti için bilirkişiye başvurulabilir. Örneği nişanlı kızın teyzesi , nişanlı erkeğe değerli bir saat hediye etmiş ise bunu talep edebilecektir. Alışılmışın dışındaki hediyelere örnek olarak ; ev, araba , saat, cep telefonu, kolye gibi hediyeler gösterilebilir. Yargıtay’ın yerleşik uygulamalarına göre; nişan yüzüğü dışında kalan tüm altın, takı ve ziynet eşyaları mutad dışı hediye olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle nişanın bozulması nedeniyle nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların diğer nişanlıya vermiş oldukları ziynet eşyaları verenler tarafından geri istenebilir. Buna karşılık alışılmış, örf adetin yerine getirilmesi amacını taşıyan, tarafların mali ve sosyal durumlarıyla uyumlu olarak yapılan masrafların iadesi talep edilemeyecektir. Örneğin, nişanlıya verilen çiçek, çikolata, nişan terliği, nişanlının babasına gömlek, vb’nin iadesini talep söz konusu olmayacaktır.

Nişanlılığın sona ermesinden doğan dava hakları, sona ermenin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.